Opgericht - vereniging 1e poolse pantser divisie nederland
Hoofdmenu:
Opgericht
Eerste Poolse Pantserdivisie
Opgericht
De eerste Poolse pantserdivisie (Pools: Pierwcza Polska Dywizja Pancerna of Engels: 1st Polish Armoured Division) was een geallieerde pantserdivisie die tijdens de Tweede Wereldoorlog is opgericht in Schotland op 25 februari 1942. Met als doel ‘terugkeer naar Polen’: het terug veroveren van Pools grondgebied op Duitsland en de Sovjet-Unie
Commandant van deze eerste Poolse Pantsereenheid was Generaal Stanislaw Maczek
Geschiedenis
De eerste Poolse pantserdivisie (Pools: Pierwcza Polska Dywizja Pancerna of Engels: 1st Polish Armoured Division) was een geallieerde pantserdivisie die tijdens de Tweede Wereldoorlog is opgericht in Schotland op 25 februari 1942. Met als doel ‘terugkeer naar Polen’: het terug veroveren van Pools grondgebied op Duitsland en de Sovjet-Unie
Commandant van deze eerste Poolse Pantsereenheid was Generaal Stanislaw Maczek
Geschiedenis
Polen september 1939. Colonne Vickers tanks van de 10e Kavalerie Brigade.
© Od Podwody do czołga, S.Maczek, Tomar Pub., Edinburg, 1961, pp32
De kern van de divisie bestond uit Poolse soldaten die na de val van Polen in 1939 naar Frankrijk waren gevlucht .
Daar vochten ze in 1940 voor de tweede maal tegen de Duitsers, waarna ze, indien mogelijk, naar Engeland uitweken.
In het kader van een Brits-Poolse overeenkomst werden een landmacht, luchtmacht en marine opgericht (Polski Siły Zbrojne na obczyźnie , Polish Armed Forces in Exile , de Vrije Polen), die op dat moment zeer welkom waren gezien de penibele situatie waarin de Britten zich bevonden.
Zo onderscheidden Poolse vliegers zich in de Battle of Britain. Poolse marineschepen werden al vroeg ingezet bij konvooi bescherming en duikbootbestrijding; Poolse landstrijdkrachten werden ingezet bij de bewaking van de Schotse kust.
23 september 1940 werd in Schotland het 1e Poolse Legerkorps opgericht. Hierin bereikten de 1e Poolse Pantserdivisie en de
Poolse 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade volledig operationele status .
Gedurende het verblijf in Schotland van 1942-1944 bewaakte dit korps 200 km aan de Britse oost kust.
De Poolse eenheden stonden onder Brits opperbevel echter met de clausule dat de Polen in eigen militaire eenheden zouden strijden. Ze waren gekleed in Britse uniformen, maar wel met Poolse rang-en onderscheidingstekens en waren uitgerust met Brits en Amerikaans materiaal.
Normandië
Bij aankomst in Normandië telde de divisie meer dan 13.000 militairen.
Sommige soldaten gebruikten een schuilnaam. Dit betrof onder andere soldaten die overgelopen waren uit het Duitse leger (Afrika Corps /Normandië) en Arbeidseinsats (Normandië) en anoniem wilde blijven om hun familie te beschermen.
Frankrijk, Normandië, augustus1944. Colonne Sherman tanks van de divisie, het klaarmaken voor de aanval.
©Imperial War Museum B8823, D. Lodieu,, pp10
Einde juli 1944 maakte de divisie de oversteek naar Normandië.
Tussen 29 juli en 4 augustus landde de divisie in Normandie: via de kunstmatig aangelegde haven bij in Arromanches en op het strand van Graye-sur-mer.
Ze werd toegevoegd aan het 2de Canadese Korps onder generaal Simonds, dat viel onder het 1e Canadese Leger onder generaal Crearer, die viel onder de 21e Britse Legergroep van maarschalk Montgomery, die viel onder S.H.A.E.F., (Supreme Headquarters Allied Expeditionary Force), het gealliëerd opperbevel onder generaal Eisenhower.
Op 8 augustus kwam de divisie voor het eerst in actie tijdens operatie Totalize.
Meerdere malen werd ze per abuis door geallieerde vliegtuigen gebombardeerd, maar dat weerhield haar niet om een overwinning te behalen op de Duitsers tijdens de gevechten om de Mont Ormel, heuvel 262 en het stadje Chambois.
Deze serie offensieve- ( Operatie Totalize;Tractable) en defensieve operaties (Maszuga) zijn de geschiedenis ingegaan als de Zak van Falaise, waarbij een groot aantal Duitse Wehrmacht en SS divisies opgesloten kwamen te zitten in een grote omsingeling (Poche de Falaise-Chambois), (Falaise Gap; Falaise-Argentan Pocket) (Kessel von Falaise), waarna ze werden afgesneden en grotendeels vernietigd.
Maczeks hoog gemotiveerde soldaten kregen de cruciale rol om de 'zak' bij de Duitse vluchtroute te dichten. (Een opening van in aanvang 20 km breed). Ze kregen daarbij o.a. assistentie van een regiment van de 4e Canadese Pantser divisie en van Canadese artillerie. Bij de zeer zware gevechten op Mont Ormel weerstond de Poolse divisie de Duitse aanval, zowel van binnen de 'zak' als buiten. Gedurende 48 uur was een groot deel van de divisie omsingeld, met slinkende voorraden munitie en proviand hielden ze stand, totdat ze uiteindelijk werden ontzet door geallieerde eenheden.
De Polen leden zware verliezen, 20 tot 30% van de eerstelijns eenheden, (totaal1441 man) maar hadden wel standgehouden. 5000 Duitse militairen werden krijgsgevangene gemaakt inclusief een divisiecommandant.
De Poolse soldaten die sneuvelden in Normandië liggen begraven op de Poolse militaire begraafplaats bij Grainville-Langannerie.
België en Nederland
België, Tielt, 1944. Op het bordes van het gemeentehuis zwaait Generaal Maczek naar de bevolking van Tielt
© Maczek-nl pp298/NAC
Na de geallieerde uitbraak uit Normandië achtervolgde de Poolse eerste Pantserdivisie de Duitsers in noordelijke richting, evenwijdig aan de kust van het Engels Kanaal. Via Abbeville en Saint-Omer naderde de divisie de Belgische grens.
De divisie kwam nabij Poperinge, België binnen en bevrijdde onder andere Ieper, Roeselare, Hooglede, Gits, Tielt, Ruiselede, Aalter, Gent, Sint-Niklaas en Stekene.
Begin oktober namen de Polen deel aan de strijd om de Scheldemonding waarbij de divisie de oostelijke helft van Zeeuws Vlaanderen van de Duitsers zuiverden en daarbij Axel (in een bloedige strijd) en Terneuzen bevrijdden.
Op 29 oktober 1944 werd Breda bevrijd via een succesvolle flankaanval van generaal Maczek. Hierbij sneuvelden 45 militairen.Door mild gebruik van artillerievuur en voorzichtig optreden van infanterie in de stad, verloren toch nog helaas 50 burgers het leven. In een grote gezamenlijke operatie, de divisie viel nu onder het Ie Britse Korps, werden de Duitsers terug gedreven over de Maas.Als laatste steden zijn Moerdijk, Raamsdonksveer en Geertruidenberg door de divisie bevrijd.
De winter van 1944-'45 betekende een periode van stilstand voor de divisie, er was warmte en rust in o.a.Breda en Oosterhout. De divisie kreeg aanvullingen van manschappen en materiaal. Gedurende deze periode werd een sector aan de zuidoever van de Maas bewaakt, van Tholen via Moerdijk tot aan ’s-Hertogenbosch toe.
Voor de dienstdoende onderdelen een vervelende periode vanwege de kou en de regelmatige schermutselingen met Duitse patrouilles die infiltreerden van uit de noordoever van de Maas. Het verwoede gevecht om Kapelsche Veer dient hier extra vermeld te worden. Een internationale, strijdmacht streed hier uiteindelijk gedurende 1 ½ maand tegen een Duitse parachutisten eenheid die zich in de dijk had ingegraven.
Aan geallieerde zijde bestond de vrees dat het Duitse bruggenhoofd op de Overdiepse polder bij het Kapelsche Veer door de Duitsers gebruikt zou worden voor een aanval richting Antwerpen en tot steun diende voor het Ardennenoffensief.
De divisie probeerde vergeefs de Duitsers terug te duwen over de Maas, na meerdere aanvallen en ruim 170 man aan verliezen w.o. 45 gesneuvelden namen de Canadezen het over. Eind januari 1945 in een bittere strijd werden de Duitse Parachutisten teruggedreven naar de noordelijke Maasoever door troepen van de 4e Canadese Pantserdivisie. Door de barre omstandigheden, de blubber en de door artillerie omgeploegde grond zijn de precieze verlies cijfers van beide kanten tot op heden niet duidelijk.
Begin 1945 werd de divisie overgeplaatst naar Overijssel waarbij ze langs de Nederlands-Duitse grens oprukte, door Drenthe en Groningen. Hierbij werden onder meer Emmen, Gasselte, Veendam, Ter Apel ,Stadskanaal en Winschoten door de Polen bevrijd.
Duitsland
Na de geallieerde uitbraak uit Normandië achtervolgde de Poolse eerste Pantserdivisie de Duitsers in noordelijke richting, evenwijdig aan de kust van het Engels Kanaal. Via Abbeville en Saint-Omer naderde de divisie de Belgische grens.
De divisie kwam nabij Poperinge, België binnen en bevrijdde onder andere Ieper, Roeselare, Hooglede, Gits, Tielt, Ruiselede, Aalter, Gent, Sint-Niklaas en Stekene.
Begin oktober namen de Polen deel aan de strijd om de Scheldemonding waarbij de divisie de oostelijke helft van Zeeuws Vlaanderen van de Duitsers zuiverden en daarbij Axel (in een bloedige strijd) en Terneuzen bevrijdden.
Op 29 oktober 1944 werd Breda bevrijd via een succesvolle flankaanval van generaal Maczek. Hierbij sneuvelden 45 militairen.Door mild gebruik van artillerievuur en voorzichtig optreden van infanterie in de stad, verloren toch nog helaas 50 burgers het leven. In een grote gezamenlijke operatie, de divisie viel nu onder het Ie Britse Korps, werden de Duitsers terug gedreven over de Maas.Als laatste steden zijn Moerdijk, Raamsdonksveer en Geertruidenberg door de divisie bevrijd.
De winter van 1944-'45 betekende een periode van stilstand voor de divisie, er was warmte en rust in o.a.Breda en Oosterhout. De divisie kreeg aanvullingen van manschappen en materiaal. Gedurende deze periode werd een sector aan de zuidoever van de Maas bewaakt, van Tholen via Moerdijk tot aan ’s-Hertogenbosch toe.
Voor de dienstdoende onderdelen een vervelende periode vanwege de kou en de regelmatige schermutselingen met Duitse patrouilles die infiltreerden van uit de noordoever van de Maas. Het verwoede gevecht om Kapelsche Veer dient hier extra vermeld te worden. Een internationale, strijdmacht streed hier uiteindelijk gedurende 1 ½ maand tegen een Duitse parachutisten eenheid die zich in de dijk had ingegraven.
Aan geallieerde zijde bestond de vrees dat het Duitse bruggenhoofd op de Overdiepse polder bij het Kapelsche Veer door de Duitsers gebruikt zou worden voor een aanval richting Antwerpen en tot steun diende voor het Ardennenoffensief.
De divisie probeerde vergeefs de Duitsers terug te duwen over de Maas, na meerdere aanvallen en ruim 170 man aan verliezen w.o. 45 gesneuvelden namen de Canadezen het over. Eind januari 1945 in een bittere strijd werden de Duitse Parachutisten teruggedreven naar de noordelijke Maasoever door troepen van de 4e Canadese Pantserdivisie. Door de barre omstandigheden, de blubber en de door artillerie omgeploegde grond zijn de precieze verlies cijfers van beide kanten tot op heden niet duidelijk.
Begin 1945 werd de divisie overgeplaatst naar Overijssel waarbij ze langs de Nederlands-Duitse grens oprukte, door Drenthe en Groningen. Hierbij werden onder meer Emmen, Gasselte, Veendam, Ter Apel ,Stadskanaal en Winschoten door de Polen bevrijd.
Duitsland
Duitsland, voorjaar 1945,poseren voor een kazerne in Wilhelmshaven
In april 1945 betrad de Eerste Poolse Pantserdivisie Duits grondgebied.
Een meer memorabel en vreugdevol moment was toen vlak daarna het krijgsgevangenenkamp Stalag Vic, bij Oberlangen werd bevrijd. Het bleek bewoond door ruim 1700 Poolse vrouwen, leden van het Thuis Leger (Armia Krajowa), deelneemsters aan de opstand van Warschau, die krijgsgevangene waren gemaakt.
Op 6 mei 1945 werd de Kriegsmarinebasis Wilhelmshaven veroverd, waar kol. Grudzinski, namens generaal Maczek de capitulatie accepteerde van de basis, een deel van de vloot en duizenden manschappen.
Hier eindigde de opmars van de divisie.
Na de ondertekening werd Duitsland verdeeld onder de Verenigde Staten, Groot Brittannië, Sovjet-Unie en Frankrijk. Het British Liberation Army werd het BOAR: British Occupation Army of the Rhine.
Het aan de BOAR toegewezen gebied was Noord West Duitsland ongeveer tot de Elbe met het Ruhrgebied. De 1e Poolse Pantserdivisie vallend onder de 21st Army Group, kregen het beheer over 6470km2: de graafschappen Bentheim, Cloppenburg, Emsland en Osnabrück, met de steden Oldenburg en Leer.
Als bezettingssmacht was men verantwoordelijk voor, het bestuur, denazificeren, verdelen van woningen en voedsel voor de oorspronkelijke bewoners en de duizenden ontheemden uit de Ostgebieten; 7 miljoen ( in US en GB beheerde gebied) voormalig verplicht te werk gestelde vluchtelingen en voormalig gevangenen: DP (Displaced Persons) uit allerlei landen,( 2 miljoen alleen al in Brits gebied) gevangen genomen en zich overgegeven militairen in totaal minstens 22 miljoen mensen.
Om de enorme toevloed van uiteindelijk 60.000 Poolse vluchtelingen te administreren, tijdelijk huisvesten, her-huisvestigen in Polen of elders ,werden deze ondergebracht in 4 militaire centra en 20 civiele kampen .
De stad Haren werd ontruimd en gereed gemaakt voor inwoning van 4000 DP en militairen. Haren werd omgedoopt in Maczków en werd een Poolse enclave binnen de bezettingszone gedurende 3 jaar tot september1948 waarna de stad weer aan de Duitsers werd teruggegeven.
Kort daarop kreeg de divisie versterking van de Poolse 1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade die ná Arnhem in reserve was gebleven. Er verbleven nu ruim 18.000 Poolse militairen in Duitsland
Al tijdens de herfst van 1946 begon de divisie met demobilisatie van zijn leden. Tot 1 mei 1947 voerde ze bezettingstaken uit in Noord Duitsland waarna de pantserdivisie werd ontbonden.
In het westen verbleven nu 240.000 man,(Groot Brittannië, Duitsland, Italië) de oorlog was voorbij en men moest een nieuwe toekomst. Intussen was de politieke situatie voor deze troepen veranderd. Naar Polen als militaire eenheid was uitgesloten.
In Yalta waren nieuwe Poolse landsgrenzen afgesproken.
Om voor hen die dat verlangden een soepele overgang naar een burgerbestaan te verkrijgen werd in Groot-Brittannië het Polish Resettlement Corps (Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia) opgericht, dit zorgde voor een tijdelijke overgang met huisvesting, salaris en tegelijk met een beroepsopleiding en taalcursus. 120.000 militairen zullen gebruik maken van de regeling die in 1949 stopte. Berichten uit Polen waren niet gunstig vooral de politieke uitspraken van het door de Sovjets geïnstalleerde Pools bestuur waren vijandig gezind tegen het Poolse leger buiten Polen. Men had kans op grote problemen: de communistische Poolse regering stelde zich in aanvang neutraal, later rondweg vijandig op... Zij die wel terug gingen werden onderworpen aan een volledig willekeurig terreurbeleid van de Pools communistische regering. Meer dan de helft van de Poolse militairen kon en of wilde niet terug naar het inmiddels communistische Polen en moest een nieuw leven beginnen in het Westen
Men wist van de deportaties van na september 1939, de Katyn moorden; Strijders van het Thuisleger waren geïnterneerd en/of geëxecuteerd direct na de bevrijding door het Rode Leger in 1944, vroeg teruggekeerde militairen waren van de aardbodem verdwenen, berichten over de schrijnende leefomstandigheden in Polen waren bekend.
Zij die afkomstig waren uit Kresy hadden geen vaderland meer dit was bezet door de Sovjets, zij die gediend hadden in Duitse dienst (98.000) durfden niet, zij hadden eerst gediend voor de vijand; verplicht of vrijwillig was niet van belang men kon worden gearresteerd en gevangen gezet wegens 'staatvijandelijk anticommunisme', een aantal officieren van de divisie en andere eenheden is zelfs ter dood veroordeeld; anderen werden nog jaren gevolgd door de geheime dienst; het kon echter ook dat er helemaal niets ernstigs gebeurde; een volkomen willekeurig tereurbeleid door de Pools communistische regering .
De Poolse veteranen van de Divisie, de Parachutistenbrigade, het Poolse 2e Korps en overige eenheden verspreidden zich uiteindelijk over de hele wereld.
Zo vestigden ze zich met name in Groot-Brittannië (London) , Canada en de Verenigde Staten van Amerika (Chicago), Australië, maar ook in Zuid-Amerika (Argentinië), Frankrijk, België (Gent) en Nederland (Breda).
Ongeveer 105.000 zullen terugkeren naar Polen, naar hun gezin en familie.
Tradities
Het motto van de divisie is: Za waszą i naszą wolność Voor Uwe en Onze Vrijheid.
Dit is afgeleid van de wapenspreuk uit de opstand1831 tegen het tsaristische Rusland: W imię Boga za naszą i waszą wolność. ( In de naam van God, voor onze en uw vrijheid)
Het embleem van de divisie, ontworpen door ritm. Stanisław Glaser, is afgeleidt van de staalhelm(szyszak) en rugveren van de Poolse Huzaren, de stoottroepen van de 16 en 17e eeuw. Een helm en veren in zwart met een oranje zwart omrand rond schild, de kleuren van de Poolse Pantser troepen.
In het huidige Polen heeft de 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej de tradities overgenomen van Maczeks eerste poolse Pantserdivisie.
De 11e divisie te Zagan, is uitgerust met 119 ex-Bundeswehr- Leopard -2 tanks en is één van de Poolse divisies die voor NAVO-operaties kan worden ingezet.
In het huidige Polen heeft de 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej de tradities overgenomen van Maczeks eerste poolse Pantserdivisie.
De 11e divisie te Zagan, is uitgerust met 119 ex-Bundeswehr- Leopard -2 tanks en is één van de Poolse divisies die voor NAVO-operaties kan worden ingezet.
